Czym jest radioterapia?
Radioterapia jest podstawową metodą nieoperacyjnego leczenia wielu nowotworów. Obok chirurgii i chemioterapii jest uznaną metodą leczenia między innymi nowotworów piersi czy gruczołu krokowego. Ogólnoustrojowa terapia przeciwnowotworowa i radioterapia lub ich kombinacje poprawiają efekty leczenia wielu nowotworów złośliwych, a także wskaźniki przeżycia pacjentów.
Radioterapia polega na stosowaniu promieniowania jonizującego, które możemy podzielić ze względu na rodzaj i siłę emitowanych cząstek. Pomimo wielu korzyści terapeutycznych, wynikających z jej stosowania u pacjentów onkologicznych, powoduje również znaczące skutki uboczne. Są to objawy ogólnoustrojowe tj. złe samopoczucie, osłabienie, senność, brak apetytu, nudności, wymioty, biegunka, a także objawy skórne. Popromienne zapalenie skóry będące efektem działania promieniowania jonizującego na skórę, wciąż stanowi poważny problem zarówno dla pacjentów, jak i lekarzy onkologów. Głównym powodem dolegliwości jest zaburzenie równowagi między procesem utraty komórek warstwy rogowaciejącej a różnicowaniem i dojrzewaniem komórek macierzystych warstwy podstawnej naskórka. W tej sytuacji możliwości odbudowy prawidłowej tkanki stają się ograniczone. Dochodzi do uszkodzenia komórek śródbłonka naczyń, zmniejszenia liczby komórek Langerhansa i uwolnienia cytokin prozapalnych.
Odczyny skórne możemy podzielić na wczesne (zazwyczaj kilka tygodni po rozpoczęciu leczenia) i późne (kilka miesięcy po zakończeniu napromieniania). Wczesne odczyny skórne manifestują się początkowo nadmierną suchością skóry, zaburzeniem pigmentacji, wypadaniem włosów i rumieniem. Następnie dochodzi do suchego złuszczania naskórka na skutek uszkodzenia keratynocytów. W kolejnych etapach może dochodzić do złuszczenia „na mokro” z obecnością surowiczego wysięku i odsłonięciem skóry właściwej. Dodatkowym objawem towarzyszącym może być świąd. Objawy późne towarzyszące radioterapii to m.in. utrata elastyczności skóry, zgrubienia i zwłóknienia. Przyczyną tych procesów są zmiany o charakterze zanikowym związane ze spadkiem liczby fibroblastów i włókien kolagenowych. Pacjent odczuwa zgrubienia oraz mogące im towarzyszyć obrzęki. Może również dochodzić do zaniku mieszków włosowych oraz gruczołów potowych i łojowych.
Obserwacje kliniczne pozwoliły na zdefiniowanie czynników wpływających na nasilenie objawów w napromienianych tkankach. Stopień nasilenia zmian skórnych zależy od dawki całkowitej energii, sposobu jej frakcjonowania, wielkości pola napromieniowanego, rodzaju i wysokości energii użytej do deponowania dawki. Również indywidualne cechy pacjenta, takie jak promieniowrażliwość skóry, stan odżywienia chorego, wiek, stosowanie używek (nikotyna, alkohol), współwystępowanie chorób przewlekłych (cukrzycy i niewydolności nerek), mogą wpływać na stopień uszkodzenia skóry w czasie leczenia energią jonizującą.
Zarówno odczyny wczesne, jak i późne w zasadniczy sposób wpływają na pogorszenie jakości życia pacjentów. Poza objawami somatycznymi, których nasilenie może być przyczyną przerwania leczenia, znacznym problemem bywa zmiana wyglądu skóry w efekcie napromieniania. Problem ten dotyczy szczególnie odsłoniętych części ciała, potęgując częste u pacjentów problemy natury emocjonalnej wynikające z samej choroby podstawowej.
Pielęgnacja skóry a radioterapia
Pielęgnacja skóry podczas radioterapii budzi szereg kontrowersji. Jest to związane z różną oceną działań niepożądanych i zalecanymi procedurami. Wskazania dla pacjentów różnią się często w zależności od instytucji. Niespójna komunikacja między lekarzem a pacjentem może prowadzić do dezorientacji pacjenta co do zalecanych procedur. Obszary, w których najczęściej można zaobserwować sprzeczne opinie, dotyczą stosowania mydeł do mycia i kremów w postępowaniu z suchym i wilgotnym złuszczeniem, opatrunków czy antybiotyków. Restrykcyjne praktyki pielęgnacji skóry, które zakłócają normalną higienę mogą być również bardzo dokuczliwe dla pacjenta.
Obecnie opieka nad pacjentem koncentruje się na profilaktycznym i wspomagającym podejściu do pielęgnacji skóry. Aby to osiągnąć, ważna jest pomoc pacjentom poddawanym leczeniu onkologicznemu i ich opiekunom w wyborze najbardziej odpowiednich produktów do codziennej pielęgnacji skóry. Na podstawie literatury i osobistych doświadczeń eksperci uważają, że większość skórnych zdarzeń niepożądanych związanych z terapią przeciwnowotworową są powiązane z zaburzeniami bariery skórnej. Dlatego utrzymanie funkcji bariery skórnej za pomocą odpowiednich produktów do pielęgnacji, może wpływać na ograniczenie objawów. Odpowiednie nawilżenie skóry poprawia jej funkcję barierową, zmniejsza świąd i zapobiega wtórnej infekcji spowodowanej drapaniem. Pielęgnacja skóry za pomocą dermokosmetyków, czyli kosmetyków o unikalnej formulacji, przeznaczonych na określone dolegliwości skórne i dla ściśle określonych typów skóry pacjentów, pomaga w ograniczeniu reakcji skórnych na różnych etapach radioterapii.
Istotne jest, aby pielęgnację skóry rozpocząć przed rozpoczęciem terapii i kontynuować do czasu ustąpienia zmian skórnych, czasem nawet kilka tygodni po zakończeniu leczenia. Na rynku farmaceutycznym dostępnych jest coraz więcej środków opracowanych specjalnie do skóry po radioterapii, o właściwościach nawilżających, natłuszczających, ochronnych i łagodzących odczyn popromienny, takich jak dermokosmetyki ONCORIA.
Dermokosmetyki Oncoria w radioterapii
Dermokosmetyki Oncoria powstały z myślą o osobach, które poszukują skutecznych kosmetyków do stosowania przed, w trakcie, jak i po chemio- i radioterapii. To, co je wyróżnia, to naturalny skład wolny od sztucznych konserwantów, barwników i chemicznych kompozycji zapachowych. Ich działanie warunkuje obecność w recepturze licznych składników aktywnych, wśród których najistotniejszą rolę odgrywają witaminy A, C, E, lipidy oraz naturalne oleje roślinne (wzmacniające barierę skórną), a także inne opatentowane składniki o udowodnionym działaniu (najczęściej łagodzącym i ochronnym). Sklep z Dermokosmetykami Oncoria
Dostępny w gamie produktów Oncoria specjalistyczny balsam do ciała, którego skład opiera się na naturalnych olejach (olej ze słodkich migdałów, olej z nasion marchwi, olej z nasion słonecznika) oraz bogatej kompozycji substancji odżywczych dla skóry (hialuronian sodu, d-pantenol, alantoina, wyciąg z korzeni marchwi), wykazuje właściwości regenerujące i zmiękczające. Inne składniki balsamu Oncoria, jak witaminy A, C i E dodatkowo chronią naturalną strukturę skóry przed czynnikami drażniącymi, a ekstrakty z szałwii muszkatołowej oraz liści aloesu warunkują łagodne działanie przeciwbakteryjne, przeciwzapalne oraz regenerujące w stosunku do zewnętrznych warstw skóry.
Pozostałe produkty z linii dermokosmetyków Oncoria, jak krem do twarzy na dzień, krem noc czy serum do paznokci, również wspomagają skórę pacjentów poddaną radioterapii. Zaaplikowany na powierzchnię skóry twarzy krem na dzień Oncoria poprawia jej strukturę, a tym samym przyspiesza gojenie się drobnych uszkodzeń skóry. Natomiast zawartość witamin A, C i E wspomaga naturalną ochronę.
U pacjentów poddanych radioterapii ważne jest promowanie procesów przeciwzapalnych i regeneracyjnych w stosunku do zewnętrznych warstw skóry. W kremie do twarzy na noc Oncoria osiągnięto to poprzez zastosowane ekstraktów z kwiatów nagietka lekarskiego oraz liści aloesu. Składniki kremu pozwalają dodatkowo zapewnić skórze głębokie nawilżenie i odżywienie poprzez wykorzystanie egzogennych kwasów tłuszczowych (NNKT – kwas linolowy i linolenowy). Co więcej, zawarty w preparacie octan tokoferolu (witamina E), w połączeniu z beta-karotenem (prekursorem witaminy A) i palmityninanem askorbylu (pochodna witaminy C) działają antyoksydacyjnie, odżywczo i fotoochronnie.
Podsumowanie
Skutki uboczne związane leczeniem onkologicznym, w tym radioterapią, mogą być trudne do zaakceptowania dla pacjentów. Zmiany skórne i problemy z paznokciami są tutaj szczególnie uciążliwe. Stosowanie odpowiednich dermokosmetyków może zatem znacznie zarówno poprawić samopoczucie pacjenta, jak i przyczynić się do lepszego efektu terapeutycznego. Świadomość pacjentów odnośnie do dostępnych metod wspomagania pielęgnacji skóry podczas terapii może w znaczący sposób pomóc kontrolować jej efekty uboczne. W związku z tym stosowanie odpowiednich kosmetyków i pielęgnacja skóry może zdecydowanie poprawić jakość życia.
Bibliografia
- 1. Marcin Wiśniewski, Michał Graczyk, Michał Szpinda, Sybilla Brzozowska-Mańkowska; Popromienne zapalenie skóry – zasady postępowania. Medycyna Paliatywna w Praktyce 2013, tom 7, nr 2
- 2. René-Jean Bensadoun, Phillipe Humbert, Jean Krutman, Thomas Luger, Raoul Triller, André Rougier, Sophie Seite, Brigitte Dreno ; Daily baseline skin care in the prevention, treatment, and supportive care of skin toxicity in oncology patients: recommendations from a multinational expert panel; Cancer Management and Research 2013:5
- 3. Demska M., Topczewska-Bruns J., Maćkowiak-Matejczyk B. and Filipowski T. Skin care during and after radiotherapy. Curr. Gynecol. Oncol. 9(4):272-275, 2011.
- 4. Kokot M. Dermokosmetyki w onkologii. MGR.FARM 2(18):L22-L23, 2018
- 5. Vaughn A.R., Clark A.K., Sivamani R.K. and Shi V.Y. Natural Oils for Skin-Barrier Repair: Ancient Compounds Now Backed by Modern Science. American Journal of Clinical Dermatology 19(1):103-117, 2018.
- 6. Schmuth M., Sztankay A., Weinlich G. i wsp.: Permeability barrier function of skin exposed to ionizing radiation. Arch. Dermatol. 2001; 137: 1019-1023.
- 7. Hornsby C., Fletcher J.: Review of the incidence and severity of skin reactions for patients receiving radiotherapy. Radiother. Oncol. 2009; 90 supl. 1: 17.
- 8. Campbell J, Lane C. Developing a skin-care protocol in radiotherapy. Prof Nurse. 1996;12(2):105–108.
- 9. McQuestion M. Evidence-based skin care management in radiation therapy. Semin Oncol Nurs. 2006;22(3):163–173.
- 10. Fluhr J, Miteva M, Primavera G, Ziemer M, Elsner P, Berardesca E. Functional assessment of a skin care system in patients on chemotherapy. Skin Pharmacol Physiol. 2007;20(5):253–259.
- 11. Wohlrab J, Luftner D, Johne A, Camara O, Dominik S, Runnebaum I. The advantage of a proactive, barrier-protective, supportive skin care in patients with brest cancer on chemotherapy. Oncology. 2011; 34(6):62.
- 12. Kumar S., Juresic E., Barton M., Shafiq J. Management of skin toxicity during radiation therapy: A review of the evidence. Journal of Medical Imaging & Radiation Oncology 2010; 54; 3: 264–279.
- 13. Casetti F., Wolfle U., Gehring W. and Schempp C.M. Dermocosmetics for Dry Skin: A New Role for Botanical Extracts. Skin Pharmacology and Physiology 24(6):289-293, 2011.
Tags: krem po radioterapii, kosmetyki po radioterapii, kremy po radioterapii, radioterapia stereotaktyczna, radioterapia ile trwa, na czym polega radioterapia, krem po radioterapii opinie, pielęgnacja skóry po radioterapii, współczesna zespół ręka-stopa maść po radioterapii, odczyn popromienny po radioterapii, skóra po radioterapii krem po radioterapii forum, skóra po radioterapii czym smarować, pielęgnacja skóry po radioterapii, krem przy radioterapii, skóra po radioterapii, zdjęcia skóra po radioterapii, forum oparzenia po radioterapii, krem ochronny przy radioterapii pielęgnacja skóry w trakcie radioterapii, balsam po radioterapii, jaka maść po radioterapii ,czym smarować skórę po radioterapii, krem do skóry po radioterapii, jaki krem po radioterapii.