Macerat z marchwi jako źródło β-karotenu
Maceratami określa się oleje roślinne zawierające substancje aktywne z danego wyciągu roślinnego, które są rozpuszczalne w tłuszczach. Związki te to między innymi: olejki eteryczne, witaminy A, D, E, K, chlorofile, kwasy tłuszczowe, woski czy alkaloidy.
Formułę dermokosmetyków Oncoria One stworzyliśmy właśnie w oparciu o macerat z korzeni marchwi oraz oleju z nasion marchwi. Stąd też naturalny, pastelowy pomarańczowo-żółty kolor naszych preparatów. Po otworzeniu słoiczków z kremami na myśl pojawia nam się wspomnienie słodkiego waniliowego budyniu, który potrafił poprawić nastrój w dzieciństwie. Oprócz przyjemnego koloru, nasze dermokosmetyki nie tylko poprawiają nastrój, ale przede wszystkim są skuteczne. Jednak dowiedzmy się więcej o tym, jakie właściwości ma macerat z marchwi.
Jak powstają maceraty?
Maceraty to grupa olejów roślinnych pozyskiwanych w wyniku procesu trwającego zwykle wiele tygodni. Maceracja polega na zalaniu surowca roślinnego (kwiaty, zioła) olejem bazowym i pozostawieniu w temperaturze pokojowej przez dłuższy okres, podczas którego materiał powinien być co pewien czas mieszany. Po odfiltrowaniu resztek materiału roślinnego powstaje olej, który łączy w sobie właściwości oleju bazowego (najczęściej wykorzystuje się oliwę z oliwek, olej sojowy, olej słonecznikowy) oraz cenne właściwości rozpuszczalnych w tłuszczach biologicznie aktywnych substancji z danego surowca roślinnego. Powstały olej określa się nazwą rośliny użytej w procesie maceracji.
W zależności od zastosowanego surowca maceraty różnią się między sobą swoimi właściwościami, dzięki czemu mogą odpowiadać na bardzo różnorodne potrzeby skóry i sprawdzają się w pielęgnacji różnych jej typów. Uznawanym składnikiem preparatów kosmetycznych jest m.in olej marchwiowy, uzyskiwany w procesie długotrwałej maceracji korzenia marchwi zwyczajnej (Daucus carota L.) z rodziny selerowatych (Apiaceae). Macerat ten wykorzystywany jest w preparatach kosmetycznych głównie z uwagi na zawartość karotenoidów (m.in. α- i β-karotenu). Jak wskazują wyniki badań, olejowy ekstrakt z marchwi zawiera także związki polifenolowe, tj. luteolinę, kemferol, apigeninę, kwercetynę i kwas kawowy, wykazujące silne właściwości antyoksydacyjne. W oleju zidentyfikowano ponadto monoterpeny, seskwiterpeny, tokoferole (γ- i δ-tokoferol), witaminy z grupy B, K i D oraz pierwiastki: Ca, P, Cl, Na, K, Fe, Zn, Mg.
Zastosowanie karotenoidów w kosmetologii
Od wielu lat związki z grupy karotenoidów są interesującym tematem badań. Efektem tego zainteresowania są liczne projekty naukowe mające na celu wyjaśnienie wpływu tej grupy związków na organizm. Karotenoidy należą do grupy terpenów i jako takie możemy podzielić je na:
- karoteny (np. β-karoten, α-karoten, γ-karoten, lipoken)
- ksantofile (luteina, kaspsorubina, zeaksantyna, wiolaksantyna).
Udowodniona zależność między starzeniem się organizmu a procesami oksydacyjnymi zwróciła szczególną uwagę badaczy na właściwości antyoksydacyjne karotenoidów. Jednym z najważniejszych związków z tej grupy pozostaje β-karoten. Jego silne właściwości przeciwutleniające wykazują wyższą aktywność antyoksydacyjną niż witamina C i E. β-karoten jest najbardziej aktywnym prekursorem witaminy A, a jednocześnie ma zdolność ograniczania ilości powstałego retinolu. Uczestniczy również w hamowaniu procesu peroksydacji lipidów, wchodząc w reakcje z powstającymi w nim organicznymi wolnymi rodnikami.
Właściwości karotenoidów w kosmetyce
Właściwości karotenoidów wykorzystywane są w kosmetyce w różnych obszarach, które wynikają z mechanizmu ich działania. Karotenoidy wykazują działanie odmładzające i przeciwstarzeniowe. Jest to możliwe dzięki takim procesom jak:
- > stymulacja fibroblastów do syntezy kolagenu i elastyny, co powoduje wzrost gęstości skóry i wygładzenie zmarszczek
- > odbudowa i regeneracja włókien kolagenowych, zerwanych w wyniku działania promieni UV,
- > osłabienie działania enzymów (kolegenozy i elastazy), co hamuje skutki widocznego przedwczesnego starzenia się skóry
- > pobudzenie procesów regeneracji uszkodzonych komórek skóry
- > stymulacja właściwego funkcjonowania płaszcza hydrofilowego skóry, chroniącego przed czynnikami zewnętrznymi i szkodliwym działaniem mikroorganizmów.
Działanie odmładzające i przeciwstarzeniowe obejmuje także ochronę przed fotostarzeniem, czyli procesem przyspieszonego starzenia się skóry, będącego konsekwencją częstej ekspozycji na promieniowanie UV. Przeprowadzone badania potwierdziły ochronne właściwości β-karotenu w tym zakresie poprzez łagodzenie oparzeń słonecznych, zmniejszenie szkodliwości promieniowania i ograniczenie markerów procesu fotostarzenia.
Karotenoidy są ważnym składnikiem preparatów przeznaczonych do cery trądzikowej. Ich wykorzystanie w tego typu kosmetykach opiera się na:
- > przeciwdziałaniu wolnym rodnikom przekształcającym lipidowe składniki sebum, co prowadzi do powstawania produktów drażniących skórę,
- > oczyszczaniu ujść mieszków włosowych, wokół których dochodzi często do stanów zapalnych,
- > normalizacji pracy gruczołów łojowych do wydzielania optymalnych ilość łoju (jego nadmiar, jako pożywka dla mikroorganizmów, jest potencjalną przyczyną powstawania wyprysków).
Karotenoidy wykorzystywane są również w celu rozjaśnienia przebarwień skórnych. Jest to możliwe dzięki:
- > redukcji przebarwień pojawiających się wskutek nadmiernej ekspozycji słonecznej lub niekorzystnej reakcji skóry na połączenie promieniowania UV ze stosowanymi lekami,
- > zmniejszaniu ilości melaniny, której nadmiar uwidacznia się w postaci plam skórnych, poprzez redukcję rozmiarów melanocytów,
- > ograniczeniu przebarwień potrądzikowych.
Karotenoid – prekursor witaminy A
Karotenoidy, w tym β-karoten będący prekursorem witaminy A, znajdują szerokie zastosowanie w kosmetologii. Wykazują działanie odnawiające, nawilżające, odżywcze, zmiękczające i przeciwzmarszczkowe. β-karoten łatwo wnika w warstwę rogową naskórka, gdzie pochłania szeroki zakres promieniowania słonecznego. Karotenoidy (w tym β-karoten, likopen, luteina, zeaksantyna) zapobiegają posłonecznym uszkodzeniom skóry, a także chronią przed stresem oksydacyjnym wynikającym z nadmiernej aktywności reaktywnych form tlenu, przez co zmniejszają ryzyko rozwoju nowotworów skóry.
W preparatach kosmetycznych β-karoten znajduje zastosowanie jako składnik o działaniu przeciwrodnikowym, promieniochronnym (SPF poniżej 2), przeciwstarzeniowym, ale także przeciwtrądzikowym i regulującym wydzielanie sebum. Stanowi ponadto składnik kosmetyków przeznaczonych do opalania, poprawiających koloryt oraz nadających skórze charakterystyczny odcień opalenizny.
Bibliografia
- Bayerl C., Beta-carotene in dermatology – does it help? Acta Dermatoven APA 2008; 17(4):160-6.
- Arct J., Mieloch M., β-Carotene in skin care. Pol J Cosmetol 2016; 19(3):206-21.
- Bocho-Janiszewska A., Dawidziuk M., Application of carrot macerate in self-tanning cosmetics. TPJ 2013; 4:131-6.
- Michalak M., Paradowska K., Zielińska A., Selected plant oils as a source of carotenoids for the applications in cosmetology Borgis – Postępy Fitoterapii 1/2018.
- Kataria D., Chahal K., Kaur P., Kaur R., Carrot Plant-A Potential Source of High Value Compounds and Biological Activities: A Review. Proc Indian Natn Sci Acad 82 No. 4 September 2016 pp. 1237-1248
- Igielska-Kalwat J., Wawrzyńczak A., Nowak I., β-Carotene as an exemplary carotenoid and its application in cosmetic industry. CHEMIK 2012, 66, 2, 140-144.
- Kubat-Sikorska A., Stryjecka M., Kiełtyka-Dadasiewicz A., Znaczenie karotenoidów w kosmetologii i ich naturalne źródła. Rośliny w nowoczesnej kosmetologii. Monografia Naukowa Lublin 2016.
- Michalak M., Paradowska K., Zielińska A., Możliwości wykorzystania w kosmetologii wybranych olejów roślinnych jako źródła karotenoidów. Post Fitoter 2018; 19(1): 10-17.
