Co to jest zespół dłoniowo-podeszwowy?
Erytrodyzestezja dłoniowo-podeszwowa znana jest także jako zespół ręka-stopa – jest to efekt uboczny, który może wystąpić w przypadku kilku rodzajów chemioterapii lub leków biologicznych stosowanych w leczeniu onkologicznym.
Leki, które mogą powodować powstanie zespołu dłoniowo-podeszwowego:
- Kapecytabina (Xeloda®)
- Doksorubicyna (Adriamycin®)
- Fluorouracyl (5-FU®)
- Doksorubicyna liposomalna (Doxil®)
- Cytarabina (Cytosar-U®)
Leki, które mogą powodować reakcję skórną dłoni i stóp:
- Sorafenib (Nexavar®)
- Sunitinib (Sutent®)
- Kabozantynib (Cometriq®)
- Regorafenib (Stivarga®)
- Aksytynib (Inlyta®)
- Pazopanib (Votrient®)
- Wandetanib (Caprelsa®)
- Wemurafenib (Zelboraf ®)
- Dabrafenib (Tafinlar®)
Jak powstaje zespół dłoniowo-podeszwowy?
W trakcie podawania chemioterapeutyków niewielkie ilości leków wyciekają przez naczynia włosowate znajdujące się na dłoniach i podeszwach stóp. Wyciek taki powoduje zaczerwienienie, tkliwość oraz może prowadzić do wysychania, a następnie łuszczenia się naskórka na dłoni i podeszwie stóp. Zmiany pojawiające się w tych obszarach najczęściej porównuje się to lekkiego oparzenia słonecznego.
Kiedy pojawiają się objawy zespołu ręka-stopa?
Objawy zespołu dłoniowo-podeszwowego i reakcji skórnej dłoniowo-podeszwowej mogą wystąpić po 3 do 6 tygodniach od rozpoczęcia chemioterapii.
Co możesz zrobić, kiedy wystąpi zespół dłoniowo-podeszwowy?
Najważniejsze jest możliwie jak najskuteczniejsze ograniczenie wystąpienia zespołu dłoniowo-podeszwowego. Jakie działania należy podjąć, aby to zrobić?
- wprowadź do diety produkty, które wzmocnią naczynia krwionośne – zwiększą ich wytrzymałość i elastyczność; wybierz produkty, które mają dużą zawartość witaminy K, witaminy C, rutyny, a także cynku, miedzi oraz bioflawonoidów,
- zmień tryb życia na bardziej aktywny – dzięki temu pozytywnie wpłyniesz na kondycję żył, tętnic i naczyń włosowatych,
- stosuj przebadane klinicznie dermokosmetyki dedykowane pielęgnacji skóry poddawanej chemioterapii i radioterapii.
W sytuacji, gdy pojawią się objawy zespołu ręka-stopa:
- unikaj wystawiania dłoni i stóp na działanie gorącej wody,
- bierz krótkie prysznice w letniej wodzie,
- ogranicz aktywność fizyczną,
- noś miękkie, bawełniane skarpetki,
- ogranicz wykonywanie codziennych obowiązków, które powodują nadmierny nacisk i tarcie na dłoniach,
- ochładzaj tkliwe miejsca, aby doraźnie złagodzić ból, np. umieść dłonie lup stopy na worku zmrożonego groszku,
- utrzymuj nawilżenie obszarów dłoni i stóp stosując odpowiednie preparaty pielęgnacyjne.
Skontaktuj się z lekarzem, jeśli masz gorączkę lub dreszcze, występuje krwawienie, z dłoni lub z podeszwy stopy wydobywa się nieprzyjemny zapach.
W jakich produktach znajdziesz witaminy i minerały?
- Witaminę K: brokuły, szpinak, kapusta, awokado, sałata wątróbka, olej sojowy, czy tran.
- Witaminę C: czarna porzeczka, liście pietruszki, czerwona papryka, warzywa kapustne oraz truskawki.
- Rutyna: kasza gryczana, owoce cytrusowe, żurawina, jeżyny, wiśnie i morele
- Cynk: owoce morza, mięso, ziarna sezamu, pestki dyni, orzechy oraz kakao.
- Miedź: pełnoziarniste produkty zbożowe, awokado
- Bioflawonoidy, czyli antyutleniacze: ciemne owoce jagodowe, rokitnik, owoce głogu, czereśnie, zielone warzywa, gryka, cebula oraz czosnek.
5 rad jak pielęgnować dłonie i stopy podczas leczenia onkologicznego
- 1. Dbaj o swoje paznokcie u dłoni i stóp – stosuj preparaty pielęgnacyjne tj. serum do paznokci stworzone na bazie naturalnych olejów i olejków, które odżywią i odbudują płytkę paznokciową, a także poprawią jej koloryt.
- 2. Dbaj o skórki wokół paznokci dłoni i stóp – nawilżaj skórki wokół paznokci, aby uniknąć powstawania bolesnego obrzęku, a także, aby stworzyć barierę ochronną przed bakteriami i grzybami.
- 3. Wybierz odpowiedni balsam do pielęgnacji skóry – niska temperatura może powodować dodatkowe wysuszenie skóry dłoni, co w efekcie może prowadzić do powstania dodatkowych spierzchnięć lub bolesnych pęknięć, dlatego wybierz preparat pielęgnacyjny, który w swoim składzie ma pantenol, alantoinę czy ekstrakt z liści aloesu.
- 4. Stosuj kosmetyki, które posiadają naturalny SPF, aby chronić skórę przed utratą wody spowodowaną szkodliwym promieniowaniem.
- 5. Zadbaj o dietę w produkty bogate w witaminy i minerały, które odpowiednio wzmocnią naczynia krwionośne i zmniejszą prawdopodobieństwo powstania skutków ubocznych.
#PoradaEksperta Jeśli dopiero planujesz leczenie, zalecamy, aby przed rozpoczęciem terapii przeciwnowotworowej rozważyć wizytę u podologa i manicurzystki w celu usunięcia wszelkich grubych zrogowaciałych i grubych paznokci.
Bibliografia
- 1. Bun S, Yunokawa M, Tamaki Y, et al. Symptom management: the utility of regional cooling for hand-foot syndrome induced by pegylated liposomal doxorubicin in ovarian cancer. Support Care Cancer 2018;26:2161-6.
- 2. Cancer.Net Editorial Board, 09/2019
- 3. Cancer.Net Editorial Board, 08/2019
- 4. Van Doorn L, Veelenturf S, Binkhorst L, et al. Capecitabine and the Risk of Fingerprint Loss. JAMA Oncol 2017;3:122-3.
- 5. Vermeer K. Incidence of hand-foot syndrome in colorectal cancer is underestimated. Results of Dutch Colorectal Cancer Group questionnaire exemplified. Medische Oncologie 2019;1:56-7. [Article in Dutch].
- 6. Yap YS, Kwok LL, Syn N, et al. Predictors of Hand-Foot Syndrome and Pyridoxine for Prevention of Capecitabine- Induced Hand-Foot Syndrome: A Randomized Clinical Trial. JAMA Oncol 2017;3:1538-45.
